Tanuki-Manga

Tomie to pierwsze wielkie dzieło Junjiego Itou i jeden z najbardziej znanych mangowych horrorów, jakie powstały. Nagrodzony w 1987 roku nagrodą Kazuo Umezu komiks do dnia dzisiejszego doczekał się ośmiu ekranizacji i wielokrotnych wznowień.

Pierwsza znana praca Itou nie zawiera w zasadzie spójnej fabuły, składa się raczej z pojedynczych epizodów połączonych w całość jednym elementem przewodnim, czyli osobą tytułowej bohaterki. Tomie to chodzące wcielenie zazdrości i żądzy. Piękna, uwodzicielska i piekielnie zazdrosna, w każdej historii pozostawia za sobą złamane serca i zniszczonych ludzi. Obdarzona jest bowiem niezwykłą siłą oddziaływania, która sprawia, że niemalże każdy mężczyzna, jakim się zainteresuje, zaczyna szaleć na jej punkcie. Przy czym słowo „szaleć” stanowczo nie jest tu przenośnią. Zwykła prośba lub kaprys Tomie sprawiają, że ludzie popadają w szaleństwo, są w stanie uczynić dla niej wszystko, czego tylko zapragnie. Niektórzy z nich gotowi są zabijać i ryzykować życiem. Innych dosięga zaś drugie oblicze klątwy Tomie. Potrafi ona bowiem nie tylko uczynić swoim niewolnikiem niemalże każdego mężczyznę – równie często skłania ona swym stylem bycia: mową, zachowaniem, czasem zaś samym istnieniem, do ataku na siebie, kończącego się jej śmiercią. Doprowadza do morderstwa, niemal zawsze dokonywanego w niezwykle brutalny sposób, w tym przez poćwiartowanie. Skąd słowo „zawsze”? Tomie jest w praktyce nieśmiertelna. Choć możną ją zranić lub czasowo zabić, dysponuje niezwykłymi mocami regeneracji. Jest w stanie w pełni odbudować się z praktycznie dowolnej części własnego ciała. Co więcej, wspominałem wcześniej o poćwiartowaniu – po czymś takim z każdego kawałka może „odrosnąć” nowa Tomie…

Manga składa się z niezależnych historii, których motywem przewodnim jest owa przerażająca istota. Znajdziemy wśród nich opowieść o tajemniczym jeziorze, w którym giną ludzie, parze staruszków adoptujących młodą dziewczynę, tajemniczych czarnych włosach ze skrzyneczki czy też o Tomie wracającej do klasy, której uczniowie i opiekun wspólnie zamordowali ją i poćwiartowali jej ciało na wycieczce szkolnej. Najdłuższa jest mająca kilka rozdziałów historia dziewczyny, która wzbudziła zazdrość Tomie – co zmieniło jej życie w prawdziwy koszmar.

Niestety epizodyczność fabuły osłabia wrażenie wywierane przez mangę, nie pozwalając na mistrzowskie budowanie nastroju zagrożenia, prezentowane przez pozostałe dzieła Itou. Nie oznacza to jednak, że poszczególne opowieści same w sobie są złe – wręcz przeciwnie, poszczególne historie wywierają naprawdę wielkie wrażenie, a ich konstrukcja jest znakomita – zaczynają się powoli, niemalże normalnie, by nagle porwać nas w otchłań grozy i szaleństwa, nie zostawiając ani chwili na spokojną analizę historii – za to pozwalając bardzo dobrze poczuć strach i zaskoczenie bohaterów.

No właśnie, postacie – poza tytułową Tomie, ich sylwetki są standardowe dla twórczości Itou. To typy codziennie widywane na ulicy, postacie – przede wszystkim uczniowie (najważniejsze historie o Tomie mają miejsce w szkole), lekarze, starsze małżeństwo, po prostu zwyczajni ludzie. Autor wyrywa ich z codziennej rutyny, gdy w ich życiu pojawia się Tomie. Choć w pierwszej chwili jej działania mogą wydawać się zupełnie zwyczajne i typowe dla przeciętnej rozkapryszonej nastolatki, szybko jej przerażający wpływ na ludzi ujawnia się, zamieniając codzienne życie w spiralę obłędu, z której nie ma ucieczki.

Junji Itou słynie z niezwykłej oprawy wizualnej swoich dzieł, polegającej na zastosowaniu realistycznej kreski połączonej z wyraźnie od niej odstającymi efektami, nazywanymi powszechnie body horror – w przypadku których ów realistyczny styl (na ile takie efekty mogą być opisane jako realistyczne) powoduje, ze są jeszcze bardziej przerażające. Tak samo, jak w pozostałych mangach Itou, także w Tomie mamy do czynienia z dużą ich obfitością – jednak ilość i różnorodność wydaje się mniejsza niż w pozostałych dziełach tego autora. Związane jest to z fabułą, znacznie mocniej osadzoną w normalnym świecie – jedynym źródłem osobliwości jest tytułowa Tomie, a prawdopodobnie także z faktem, że jest to pierwsza większa praca Itou – w kolejnych dopracował on swój warsztat do perfekcji. Nadal jednak, mimo że nie tak intensywny, body horror jest wszechobecny – co sprawia, że manga nie jest lekturą wskazaną dla osób wrażliwych. Wspaniałym przykładem tego jest dywan, na który wyciekła krew Tomie – a potem z każdego zroszonego nią włosa zaczyna odrastać przyrośnięta do niego dziewczyna… czy zdjęcia tytułowej bohaterki, które zawsze wyglądają, jakby z jej ciała wyrastała druga, dziwaczna istota.