Tanuki-Manga

Na okładce czwartego tomu Hiroszimy 1945 znalazło się zdjęcie marszałka Douglasa MacArthura. Nie jest to przypadek, gdyż w mandze po raz pierwszy pojawiają się Amerykanie (nie licząc krótkich scenek z pierwszego tomu). Mamy okazję obserwować tu reakcje Japończyków na przybycie sił okupacyjnych – mity krążące na ich temat oraz rzeczywistość. Wszystko to odciśnie swoje piętno również na głównych bohaterach mangi. Z wojska wraca bowiem Koji, który cierpi na typowe objawy depresji pola walki (choć z tekstu pośrednio wynika, że sam w starciach nie uczestniczył). Na jego przykładzie można obserwować, jak zachowywali się japońscy żołnierze po powrocie do domu.

Tymczasem Gen i Ryuta, chcąc pomóc rodzinie, po raz kolejny zmuszonej do opuszczenia domu, wiążą się z gangiem okradającym amerykańskie bazy wojskowe. W wyniku splotu wydarzeń Ryuta zabija dwójkę gangsterów i ucieka, wpadając w ręce innych przestępców. Obawiając się, że powrót na łono przybranej rodziny ściągnie na nią odium przestępców, Ryuta porzuca Gena i jego krewnych, znikając na pewien czas z planu wydarzeń. Pojawiają się za to nowi bohaterowie, przede wszystkim szkolni koledzy Gena, gdyż nasz bohater trafia do szkoły, gdzie zawiązuje nowe znajomości. W tym samym czasie z domu zostaje uprowadzona Tomoko.

Wraz z upływem czasu (końcówka czwartego tomu rozgrywa się rok po wybuchu bomby) sytuacja w zrujnowanym mieście zmienia się w nieznacznym stopniu, lawinowo rośnie natomiast przestępczość, w którą zaangażowani są nie tylko pozbawieni zajęcia mężczyźni, ale także bardzo często sieroty, których rodzice zginęli w czasie wojny. Wszystko to zostało tu przedstawione dość realistycznie. Oczywiście, autor nie przestaje częstować nas swoimi (mocno stronniczymi i uproszczonymi) przemyśleniami, zarówno w tekście, jak i we wstępie odautorskim. Najciekawsze są chyba te fragmenty, w których obserwujemy ewolucję nastawienia Japończyków do amerykańskich żołnierzy. To cenna i ciekawa obserwacja socjologiczna. W tomie tym Gen uczy się modlitw buddyjskich, które później dość często recytuje. Obok piosenek stają się one kolejnym interesującym uzupełnieniem treści komiksu.

Podobnie jak trzeci, czwarty tom coraz bardziej oddala się od tematyki okołowojennej, koncentrując się na trudach życia w zniszczonej wojną Japonii. Mamy tu zarówno próby powrotu do normalności (jak choćby odbudowa szkoły), jak i całkowity rozkład struktur społecznych (zwraca uwagę podejście ludzi do policjantów i prawa). Brak w tomiku dodatków, z wyjątkiem jednego fanartu. Na ostatniej stronie znajdziemy kilkuzdaniowe posłowie autorstwa krytyka literackiego Juna Ishiko, rówieśnika autora Hiroszimy 1945.